Η εξήγηση είναι η διαδικασία παραδοσιακής προφορικής και γραπτής ερμηνείας της παλαιάς βυζαντινής μουσικής παρασημαντικής. Σκοπό της αποτελεί η παραγωγή και καταγραφή του μέλους (ηχητικού αποτελέσματος). Η εξήγηση συνιστά έναν από τους κυριότερους προβληματισμούς της Βυζαντινής Μουσικολογίας. Η παρούσα μελέτη προσπαθεί να προσεγγίσει το θέμα από ιστορικής και από συστηματικής σκοπιάς. Σχεδιάζεται αδρομερώς η εξέλιξη της γραπτής εξήγησης κατά τα μεταβυζαντινά χρόνια, της θεωρητικοποίησής της κυρίως από τις αρχές του 19ου αι. και της εξερεύνησής της από τον 20ό αι. μέχρι και σήμερα, εκ μέρους Ελλήνων και ξένων ερευνητών. Συμπεριλαμβάνονται ζητήματα περί μεταγραφής βυζαντινής μουσικής στο πεντάγραμμο και σε άλλα γραφικά συστήματα και επιχειρείται μια τυπολογία της εξήγησης με βάση τα νεότερα πορίσματα της έρευνας.