Συμβολή στη μελέτη των λειτουργιών της δικαστικής απόφασης στην αρχαία Ελλάδα

Ο τόμος αυτός είναι ο ένατος στη σειρά «Πηγές και Μελέτες Ιστορίας Ελληνικού και Ρωμαϊκού Δικαίου» και ολοκληρώνει την έρευνα που αποτυπώθηκε στον πρώτο τόμο με τον ίδιο τίτλο. Πραγματεύεται την εκτελεστότητα των δικαστικών αποφάσεων. Η εκτέλεση μιας δικαστικής απόφασης του κυρίαρχου αθηναϊκού δήμου δηλώνεται στις αρχαίες πηγές με τον όρο ‘πράξις’. Ο όρος πράξις δεν είναι τυχαίος. Δηλώνει την ενεργό δράση. Εάν δεν αναλάβει πρωτοβουλία και δεν ενεργήσει, εάν δεν πράξει ο ίδιος ο ενδιαφερόμενος, δεν πρόκειται να επέλθει ένα αποτέλεσμα. Ιδωμένη η πράξις μέσα στο δημοκρατικό περιβάλλον της αρχαίας πόλεως, καταδεικνύει το πρωταγωνιστικό στοιχείο της: την άμεσο, ενεργό δράση και συμμετοχή. Ο όρος πράξις είναι δηλωτικός του πολιτικού βίου, της ‘vita activa’, της επιλογής εκείνης που επιτάσσει να μην μένει κάποιος/-α αδρανής. Δεν είναι τυχαίο ότι και ενώπιον του δικαστηρίου στην αρχαία Αθήνα ο διάδικος υποχρεούται να παρίσταται αυτοπροσώπως, δεν μπορεί να αναθέσει σε κάποιο άλλο πρόσωπο, πιο προικισμένο ίσως στη ρητορική τέχνη και με καλύτερη γνώση των νόμων της πόλεως, να παρασταθεί αντί αυτού. Όλο το πολιτικό σύστημα της αρχαίας Αθήνας, άρα και το σύστημα απονομής δικαιοσύνης, βασίζεται σε αυτή την αρχή της ενεργού δράσης κάθε πολιτικού υποκειμένου της, που συνδέεται βεβαίως αναπόδραστα και με την προσωπική του ευθύνη. Η Καλλιόπη Κ. Παπακωνσταντίνου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας του Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ.