Θέατρο και θεωρία ΙΙ

Το βιβλίο μελετά τις διάφορες διαδρομές, τις φάσεις και αντιφάσεις του μοντέρνου θεάτρου τα τελευταία 200 περίπου χρόνια, αρχίζοντας από τον ρεαλισμό με κατάληξη τον μεταμοντερνισμό και τον μετα-ουμανισμό. Η βασική του θέση λέει ότι η έννοια του μοντέρνου, είτε αφορά το θέατρο είτε κάτι άλλο, δεν κλείνει ποτέ. Συνοδεύει όλες τις εποχές, την καθεμιά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με τις ανάγκες της ιστορικής στιγμής, τη φιλοσοφία της, την ανεκτικότητά της, τις ιδιαιτερότητές της. Το μοντέρνο, με άλλα λόγια, αντιμετωπίζεται ως αναγκαιότητα και όχι ως επιλογή, υπό την έννοια ότι οι λαοί που ακολουθούν την εξέλιξη του πολιτισμού δεν μπορεί παρά διαρκώς να βρίσκονται σε μια κατάσταση μόνιμου εκμοντερνισμού. Ο βαθμός ανανέωσης ορίζει και τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο μοντέρνο και το πρωτοποριακό, όπως και το μοντέρνο μιας κοινωνίας σε σύγκριση με το μοντέρνο κάποιας άλλης. Η μελέτη αυτή υποστηρίζει πως για να προσεγγίσει κανείς σφαιρικά και δημοκρατικά το μοντέρνο θέατρο -ξεπερνώντας ταυτόχρονα και τους περιορισμούς παλαιότερων μοντέλων ανάλυσης, σύμφωνα με τα οποία κάποιος τόπος απολάμβανε τα προνόμια του «ελεγκτικού κέντρου», σε βάρος της περιφέρειας-, χρειάζεται μια νέα «γεωγραφία αφετηριών», ήτοι μια «χρονικοποίηση του τόπου» και «εδαφικοποίηση του χρόνου». Και τούτο γιατί έτσι προκαλείται ο πολλαπλασιασμός των κέντρων (σημείων αναφοράς) και από εκεί ο πολλαπλασιασμός των εκδοχών του μοντέρνου. • Ο Σάββας Πατσαλίδης είναι ομότιμος καθηγητής θεατρολογίας στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ.