Εκείθεν της Αγίας Παρασκευής

Από το 1914 και μέχρι το 1919 η, εκτός των τειχών, δυτική Θεσσαλονίκη εγκατέλειψε την ρουτίνα ενός τοπίου που το διέσχιζαν χείμαρροι και ακαλλιέργητα εδάφη. Ήταν μια ευρεία έκταση όπου τα μόνα ανθρώπινα έργα ήταν δυο νεκροταφεία, δυο επιβλητικά κτίρια των καθολικών και ένα στρατόπεδο κτισμένο κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Και στα όρια αυτού του χώρου τα τσιφλίκια Καρά Χουσεΐν, Λεμπέτ, Χαρμάνκιοϊ και το, απροσδιορίστου εδαφικού αντικρίσματος, τοπωνύμιο Ζέιτενλικ. Το Λεμπέτ και το Ζέιτενλικ είναι δύο λέξεις που απέκτησαν διαφορετικά νοήματα, ανάλογα με το ποιος τα χρησιμοποιούσε. Ποιοι, πότε και πώς, λοιπόν, έκαναν χρήση αυτών των ονομάτων; Κρυβόταν κάποιου είδους σκοπιμότητα πίσω από την χρήση αυτή; Η περίοδος 1914-1919 είναι πολύ σημαντική από αυτή τη σκοπιά. Τότε γίνεται μια κοσμογονία στην περιοχή, τον απόηχο της οποίας μπορούμε να αφουγκραστούμε, όχι μόνο από επίσημα έγγραφα και βιβλία, αλλά και από τον επίκαιρο (τότε) λόγο των εφημερίδων. Και ο λόγος των εφημερίδων εκείνης της εποχής ήταν κατάφορτος από ιδεολογήματα και πολιτικές σκοπιμότητες από τις οποίες δεν γλίτωναν ούτε τα απλά ονόματα. Το βιβλίο παρακολουθεί την εμπλοκή του τοπίου και των τοπωνυμίων στα ανθρώπινα έργα με αφορμή τα μεγάλα γεγονότα: Πρόσφυγες από το 1914, στρατιώτες της Αντάντ του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου το 1915, πυροπαθείς το 1917. Η εικονογράφηση της έκδοσης έγινε κυρίως με υλικό από το ΚΙΘ και τη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ. Το βιβλίο είναι το 9ο της σειράς με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο». Στη σειρά παρουσιάζονται τα κοινωνικο-πολιτιστικά και ιστορικά δρώμενα της εποχής που δεν ήταν ποτέ στο προσκήνιο των ιστορικών καταγραφών και αποτι­μώνται τώρα μετά από πολλά χρόνια δικαιολογημένης προσοχής, η οποία επικεντρώθηκε στα κυρίαρχα ιστορικά ντοκουμέντα της εποχής. • Ο Σπύρος Λαζαρίδης είναι εκπαιδευτικός της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.