Στον 10ο τόμο της σειράς "Ιστορία και Πολιτισμός" συγκεντρώνονται 22 κείμενα του Χαράλαμπου Παπαστάθη, με τα οποία ξετυλίγονται ποικίλες πτυχές της ιστορίας της Μακεδονίας. Τα κείμενα αναφέρονται σε διάφορες ενότητες, όπως ο πνευματικός βίος (όπου περιλαμβάνονται και τα περισσότερα μελετήματα), ο μακεδονικός κοινοτισμός, ο οικονομικός βίος και η δημογραφία, εκκλησιαστικά θέματα, η ελληνική κρατική δραστηριότητα. Το βιβλίο αποτελεί το απόσταγμα μιας επιστημονικής διαδρομής άνω των τριάντα χρόνων, που συνδυάζει με επιτυχία την ασταμάτητη έρευνα των αρχειακών πηγών, τη γνώση προσώπων και πραγμάτων, καθώς και την ευαίσθητη και σωστή χρήση της γλώσσας μας.